Różowy październik – Miesiąc Świadomości Raka Piersi

Wstęp

Rak piersi stanowi najczęściej występujący nowotwór u kobiet zarówno na świecie jak również w Polsce. Według ostatnich badań szacuje się, że każdego roku rak piersi wykrywany jest u 1,5 mln kobiet na świecie, spośród których umiera około 400 000 kobiet. Mimo trwającego od 2006 roku programu badań przesiewowych w Polsce cały czas obserwowany jest wzrost zachorowań na raka piersi, który według danych Krajowego Rejestru Nowotworów stanowi 22,9% spośród wszystkich nowotworów u kobiet co stawia nowotwór piersi na pierwszym miejscu wśród zachorowań na nowotwory u kobiet. Najwięcej przypadków raka piersi odnotowuje się u kobiet pomiędzy 45 a 60 rokiem życia.

Skąd wzięła się różowa wstążka?

Październik jako miesiąc świadomości raka piersi jest celebrowany już od 1985 roku, początkowo w Stanach Zjednoczonych, a następnie w kolejnych krajach. Od 2008 roku dodatkowo ustanowiono dzień 15 października Europejskim Dniem Walki z Rakiem Piersi. Symbol wstążki, który obecnie widujemy w wielu kampaniach również swoje początki ma w Stanach Zjednoczonych. To właśnie tam jeszcze  w czasach II Wojny Światowej na domach wieszane były żółte wstążki przez kobiety, które czekały na powrót mężczyzn walczących na froncie. Następnie symbol wstążki, tym razem czerwonej pojawił się podczas próby zwrócenia przez aktywistów uwagi na problem AIDS w latach 90. I tak docieramy do 1922 roku kiedy to magazyn “Self” opublikował okładkę z różową wstążką. Okładka ta miała być hołdem dla jednej z redakcyjnych koleżanek, które zmarła na raka pieris. Za inicjatywę odpowiadała redaktorka Alexandra Penney, która tym samym zapoczątkowała symbol różowej wstążki, który na lata wpisał się jako powszechnie znany symbol walki z rakiem piersi znany na całym świecie.

Pierwsza okładka z różową wstążką, Magazyn Self, październik 1992.

Profilaktyka raka piersi – samobadanie

Bardzo istotnym elementem zapobiegania rozwoju raka piersi jest samodzielne badanie piersi. Należy wykonywać je regularnie raz w miesiącu między 6 a 9 dniem cyklu, czyli od 3 do 5 dni po zakończeniu menstruacji. W przypadku kobiet w okresie menopauzalnym badanie wykonujemy tego samego dnia w każdym kolejnym miesiącu.  Taka profilaktyka, która zajmuje dosłownie kilka minut może pozwolić na wykrycie drobnej zmiany na wczesnym etapie i odpowiednio szybką reakcję. Poniżej zestawienie zmian piersi, które zauważone powinny być sygnałem do zgłoszenia się na konsultację lekarską, która pozwoli na dalszą diagnostykę.

Źródło: https://wyleczrakapiersi.pl/profilaktyka/informacje-ogolne/#samobadanie

Diagnostyka

Oprócz wyżej wymienionej metody samobadania piersi dostępny jest szereg badań obrazowych, które pozwalają na szczegółową ocenę piersi. Wybór odpowiedniej metody jest zależny między innymi od budowy piersi oraz powodu wykonywania badania.

W przypadku badań wykonywanych profilaktycznie zalecane są dwie metody takie jak:

• USG – metoda częściej wybierana zwłaszcza u młodych kobiet przed 40 rokiem życia, których piersi mają budowę głównie gruczołową.
• Mammografia – wykonywana u kobiet po 40 roku życia, gdy zmienia się struktura piersi i zaczyna zwiększać się ilość tkanki tłuszczowej.

Wymienione powyżej metody różnią się między zarówno mechanizmem działania jak i obrazem, który widzimy. Mammografia jest badaniem pierwszego wyboru w profilaktyce raka piersi u obiet powżeyj 40 roku życia. Pozwala także na bardziej precyzyjne wykrycie mikrozwapnień. Natomiast USG daje większy zakres możliwości w różnicowaniu zmian litych i torbielowatych. Ultrasonogrfia jest też bezpieczną metodą kontroli piersi u obiet w ciąży. Metody te dzięki odmiennej technice działania mogę się wzajemnie uzupełniać.

Kolejną metodą obrazową do oceny piersi jest rezonans magnetyczny. Wykonywany często w celu pogłębienia diagnostyki zmian wykrytych w mammografii lub USG oraz w przypadku pacjentek z implantami piersi. Pozwala na bardzo szczegółową ocenę piersi.

Czynniki ryzyka

Czynnikami, które uznaje się za zwiększające ryzyko wystąpienia raka piersi są:

• płeć – 99% przypadków dotyczyc kobiet, a zaledwie 1% zachorowań zaobserwowano u mężczyzn
• wiek – większość zachorowań obserwuje się u kobiet po 50. roku życia
• obciążenie genetyczne – wpływ na ryzyko wystąpienia raka piersi mają

także obciążenia rodzinne. Oznacza to, że kobieta posiadająca krewnych pierwszego stopnia u których wystąpił rak piersi jest w grupie podwyższonego ryzyka. Równie istotna jest liczba osób spokrewnionych chorujących na raka piersi przed klimakterium oraz gdy u osób tych wystąpił rak jajnika. Wykazano także, że mutacje w genach BRCA1 i BRCA2 są odpowiedzialne za około 5% przypadków raka piersi w rodzinie,

• czynniki reproduktywny
  • Wczesna pierwsza menstruacja oraz późna ostatnia miesiączka powodujące wydłużenie czasu w którym tkanka gruczołowa piersi narażona jest na hormony produkowane przez jajniki takie jak estrogen i progesteron
  • wiek donoszenia pierwsze ciąży – urodzenie pierwszego dziecka wpływa na nabłonek gruczołu mlekowego co może sprzyjać obniżeniu ryzyka raka piersi.
• czynniki hormonalne – stosowanie doustnej antykoncepcji lub hormonalnej terapii zastępczej również zwiększa ryzyko raka piersi
• styl życia – udowodniono, że przekroczenie zalecanej ilości tłuszczów zwierzęcych w diecie przyczynia się do pojawienia się wielu objawów takich jak: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca czy otyłość, które zwiększają ryzyko wystąpienia raka piersi. W przypadku alkoholu udowodniono, że nawet jego niewielka ilość zwiększa ryzyko wystąpienia raka piersi. Unikać należy także palenia papierosów.
• przeszłość onkologiczna – wystąpienie raka piersi w przeszłości zwiększa trzykrotnie ryzyko pojawienia się nowotworu złośliwego w drugiej piersi.
• zmiany łagodne – niektóre typy zmian łagodnych w piersiach mogą w późniejszym czasie sprzyjać rozwojowi zmian złośliwych
• promieniowanie jonizujące

Źródła:

1. Jassem, J., & Kordek, R. (2019). Podręcznik dla studentów i lekarzy. Gdańsk: Via Medica.
2. Krzakowski, M., Potemski, P., Warzocha, K., & Wysocki, P. (2014). Onkologia kliniczna. Tom I. Gdańsk: Via Medica.
3. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Wejherowie. (n.d.). Październik miesiącem profilaktyki raka piersi. Pobrano 17 października 2025 z https://www.gov.pl/web/psse-wejherowo/pazdziernik-miesiacem-profilaktyki-raka-piersi
4. (n.d.). Różowy Październik — miesiąc świadomości raka piersi. Pobrano 17 października 2025 z https://rexmedica.pl/rozowy-pazdziernik-miesiac-swiadomosci-raka-piersi/